Gazet van Oeverlanden en Riekerpolder Nummer 24 maart 2018

In het kader van het plan om de Oeverlanden organisatorisch in te bedden in Het Groot Amsterdamse Bos vinden studie bijeenkomsten plaats met "deskundigen" en met breder publiek.
In dit kader voert de gemeente enquête uit. Gezien de wat tendentieuze vraagstelling lijkt de insteek van de gemeente om de Oeverlanden strak te trekken zodat het beter bij hun idee van toekomstige ontwikkeling van de stad past. Het lijkt belangrijk dat zoveel mogelijk leden en sympathisanten van de vereniging deze enquête invullen wat het beeld van een onveilig gribusgebied tegendruk kan geven. Dat kan door op onderstaande link te klikken

www.amsterdam.nl/projecten/grootamsterdamsebos

In de enquête wordt gevraagd naar je waardering en ervaringen met het projectgebied en de bijeenkomst gisteravond. Verder is er ruimte om ideeën in te brengen. Voel je vrij om deze uitnodiging door te sturen naar mensen die ook ideeën hebben over of ervaringen hebben met het gebied Oeverlanden – Nieuwe Meer.

De enquête staat online tot donderdag 22 maart 2018.

Vereniging “De Oeverlanden Blijven!” heeft de bescherming en het behoud van het Nieuwe Meer gebied in haar statuten staan. Sinds januari 1984 zet ze zich in voor dit doel. Een aantal jaren daarvoor is ze als actiegroep gestart om te strijden tegen het plan van de wethouders Schaefer en van der Vlis voor de zogenaamde aanvullende woningbouwlocatie Oeverlanden, een project van zo’n 750 woningen. Om rechtspersoonlijkheid te kunnen verkrijgen voor het voeren van juridische strijd, naast de politieke strijd, bijvoorbeeld in het proces tegen de gemeente Amsterdam vanwege de stort van milieugevaarlijke baggerslib uit de grachten in het Nieuwe Meer is de vereniging opgericht. Na enkele jaren is dit proces gewonnen en heeft de gemeente alle stortingen in het Nieuwe Meer gestaakt. In het zogeheten “Nieuwe Meer arrest” erkent de rechter dat milieuverenigingen ontvankelijk zijn.

De vereniging heeft de steun van veel bewoners uit de nabije of verder weg gelegen omgeving. Ze heeft zich in het praktische beheerwerk geconcentreerd op de noordelijke Oeverlanden van het Nieuwe Meer, gelegen tussen de Schinkel en de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder en de rijkswegweg A4 en A10 als noordgrens. Daarnaast is er aandacht voor biologisch onderzoek, educatie en excursies. Dat alles om de grote natuur- en belevingswaarden en de schoonheid van het Nieuwe Meer gebied onder de aandacht van bewoners en ambtenaren, politiek en bestuur te brengen. Er is best veel bereikt maar een finale slag is nog nooit geslagen omdat de eigenaar, de gemeente Amsterdam, nimmer de erkenning heeft willen geven dat dit gebied een groene toekomst moet hebben. Laat staan daar de bijbehorende financiering voor heeft willen verstrekken. Daarin lijkt, met deze studiedag, een voorzichtige kentering te bespeuren. In 2013 was er in de gemeenteraad het voorstel aangenomen om het beheergebied van het Amsterdamse Bos uit te breiden met de noordelijke Oeverlanden, als compensatie voor het verlies aan areaal ten gevolge van de verbreding van de rijksweg A9. Echt compensatie kan je dit natuurlijk niet noemen omdat ons gebied al groen is.
Dit feest ging niet door toen in 2015 de hysterie rond de vluchtelingenstroom Amsterdam in haar greep kreeg. Het plan “Koers 2025” dat toen het daglicht zag, gooide nog eens een flinke schep op de groeiplannen uit het structuurschema, en net als in de tijd van Jan Schaefer moest alle ruimte volgebouwd worden. Maar een stad is meer dan wonen alleen.

Daarom is in 1931 het Boschplan tot stand gekomen en in 1934 het Algemeen Uitbreidingsplan. Dat laatste plan voorzag in rondom groene oevers van het Nieuwe Meer. Het polderland ten noorden van het Nieuwe Meer zou bewaard blijven voor het weidse landschap en de beleving van de lage horizon.
Helaas heeft de oorlog en de bezetting dit volledig in de war gestuurd.

In tegenstelling tot het Amsterdamse Bos dat van 1934 tot in de 70er jaren van de vorige eeuw is aangelegd op basis van het befaamde Boschplan van 1931, zijn de Oeverlanden geheel planloos tot stand gekomen en op natuurlijke wijze begroeid geraakt. Door alle werkzaamheden en menselijke activiteiten is er een mozaïek aan grondsoorten ontstaan met de erbij behorende flora en fauna. Het is geen heemtuin waar gewenste soorten bomen en planten zijn neergezet, maar hier heeft spontane begroeiing plaatsgevonden die zich tot op de dag van vandaag ontwikkeld. Planten en bomen uit de pionierfase maken plaats voor soorten van meer gevorderde habitats. De humuslaag wordt dikker, het aandeel van dood hout neemt toe, wat veel insectensoorten en paddenstoelen met zich brengt naast andere organismen. Met het hoger worden van de bomen verandert de vogelbevolking. Dat kan betekenen dat een zeer gewaardeerde zanger als de nachtegaal te zijner tijd verdwijnt uit ons gebied. Het is de moeite waard om met specifiek beheer deze soort te behouden. In tegenstelling tot het traditionele park heerst hier een natuurlijke dynamiek. Soorten verdwijnen en soorten verschijnen. Met de bezoekers wordt dit "parklandschap" ouder en rijper. Dit gaat op zo’n betrekkelijk klein oppervlakte niet vanzelf, maar hiertoe moet passend ecologisch beheer gevoerd worden. Op deze drukke plek in de Randstad is sprake van veel milieu-invloed vanuit de omgeving. De stikstof neerslag, veroorzaakt door (lucht)verkeer en verbranding, zorgt voor een flinke "bemesting" wat een terrein snel zou doen dichtgroeien, wat de afwisseling en soortenrijkdom negatief beïnvloedt. Maaien, hooien en afvoeren, of grote grazers moet worden ingezet. Te land en te water ontstaat afval dat moet worden opgeruimd, slijtage aan wegen en paden of buitenmeubilair moet worden verholpen. Toezicht voor een prettig verblijfsklimaat is geboden, ondanks dat het allemaal lieve mensen zijn.
Wat onveranderd mooi is en blijft is het Nieuwe Meer. Deze waterplas meet zo’n 120 hectare en is op veel plekken nog zo’n 50 meter diep! Een diepe zandwinput kent z’n problemen, een diepe zandwinput waar alle mogelijke rotzooi in is gedumpt kent die zeker. Ook door de verbinding met de Ringvaart, waar de waterkwaliteit de slechtste is van het hele gebied van Rijnland, is het fosfaatgehalte nog steeds te hoog. Zonder de destratificatie-installatie zou er steeds algenbloei kunnen optreden, vooral in het zwemseizoen!
Tegenwoordig draagt het Nieuwe Meer haar steentje bij aan de koudewinning ten behoeve van de kantoren aan de Zuidas, maar de capaciteit is, na juridische procedures, beperkt.
Om het meer optimaal te kunnen laten functioneren op een duurzame wijze, is een eerste vereiste om de waterkwaliteit te verbeteren en op het Europees gewenste niveau te brengen. Verbetering van de noordoever door een vooroever en afwerking van de puinlagen die plantengroei belemmeren, kan door een 700 meter lange zone van zo'n 10 meter breed gezorgd worden voor een flink oppervlakte aan helofyten, bijvoorbeeld riet, dat een zuiverende werking heeft. Zo'n vooroever kan tevens een geschikt biotoop vormen voor veel vissoorten en schelpen. De steil aflopende onderwatertaluds blijven echter altijd een lastig probleem voor een goed natuurlijk ecosysteem.
Een groot pluspunt van het idee voor het Groot Amsterdamse Bos is de uitbreiding over de Ringvaart tot de rijksweg A9 en over de rijksweg A4 tot het dorp Sloten en de Sloterweg. Ook past het in de transitie die we moeten doormaken om toekomstgericht de mogelijkheden van fietsverkeer te verbeteren. De Oude Haagse weg moet een goede fietsweg worden om vanaf de Anderlechtlaan in een gestrekte lijn naar Schiphol te fietsen. Naar het oosten toe moet de Riekerweg een fietsstraat worden als de nieuwe fietsbrug over de Schinkel gereed is. De Zuidas komt dan op slechts 30 fietsminuten van de luchthaven te liggen waarbij de route groen, afwisselend en aangenaam zal zijn.

Voor alles moet ingezet worden op schoonheid van het gebied en beleving van de gestreste stadsbewoners. Wandelen, fietsen en andere vormen van openluchtrecreatie te land of op en in het water moeten worden gefaciliteerd en de verbindingen naar de wijken en stadsdelen moeten voor wandelaars en fietsers optimaal ontwikkeld worden. De barrière die de rijksweg A4 vormt moet worden geslecht met fiets/wandel tunnels ter hoogte van de Koekoekslaan/Meidoornlaan in de Haarlemmermeerpolder naar Badhoevedorp. Tevens ter hoogte van de Rijks Luchtvaart Dienst waar de Genieweg hersteld wordt en onder de A4 en over het sportpark weer naar de Sloterweg loopt bij de Margarethahoeve. Langs de A10 of de Ringspoordijk kunnen aantrekkelijke fietsroutes naar het oosten (Buitenveldert en Zuid) en naar het noorden (Sloterdijk) aangelegd worden.

Vanuit alle windstreken komen de Oeverlanden en het Nieuwe Meer gebied binnen bereik van alle wandelende en fietsende stadsbewoners. De vereniging heeft altijd grote belangstelling voor de natuurlijke historie van het gebied gehad. De Riekerpolder waar Jan Swammerdam (1637-1680) onderzoek verrichtte aan insecten (haften), en Betje Polak (1901-1980) in 1929 promoveerde op de botanische oorsprong van het Hollandsche veen. Of Jan Strijbos (1891-1983) die de blauwe reiger in de kolonie aan de Sloterweg enkele jaren bestudeerde en daar een boek over publiceerde in 1935.
Cultuur-historische waarden van het Nieuwe Meer gebied verdienen behouden te blijven voor de toekomstige generaties om de monotone stad even te verruilen voor een ongedwongen omgeving. Zo min mogelijk verstedelijking en geen afschuiven van elders ongewenste functies, zoals sportterreinen. De stad is geen schuifpuzzeltje en moet ook geen duiventil worden, waar bewoners zo snel als kan willen vertrekken en geen of weinig binding met hun omgeving hebben. Als over de algemene uitgangspunten overeenstemming gevonden kan worden, dan kan de invulling op detailniveau met een gerust hart tegemoet gezien worden.
Openbaar vervoer mag niet als breekijzer voor verstedelijking gebruikt worden. Ook de buslijn moet aan het schoonheidscriterium getoetst worden en waar een vrije busbaan geen meerwaarde heeft moet die dan ook verdwijnen.
Graag willen we informatie omtrent de status van de plannen en de budgetten die hiervoor bestaan. Aangezien de financiering van de beheertaken van de vereniging door het stadsdeel is beëindigd en ons werkdepot zeer dringend renovatie behoeft, willen we ook al vast een beroep op eventueel beschikbare gelden doen.
Na decennia lange verwaarlozing kan de gemeente hiermee een stukje eerherstel bewerkstelligen in aanloop naar een mooie toekomst.